Җәй бетә – эссе көннәр башлана

Күпьеллык күзәтүләр буенча, Татарстан башкаласында иң салкын ай – гыйнвар булган кебек, иң кызу ай гомер-гомергә июль дип исәпләнелә иде. Бу чорда уртача температура +20,3 градус тәшкил итә. Әмма быел җәй уртасы явым-төшемгә бай булды, алмашынучан һава агымы белән аерылып торды, шунлыктан уртача һава температурасы +16-17 градустан артмады. Соңгы 30 елда иң яңгырлы июль 2007 елга туры килгән диләр, ә коточкыч корылыкны – 2010 елның җәен барыбыз да яхшы хәтерли.

Татарстан гидрометерология һәм әйләнә-тирә мохит мониторингы идарәсенең тикшеренүләренә караганда, республикада уртача һава температурасы соңгы 60 елда һаман да күтәрелүгә таба бара. Ун ел саен бездәге һава уртача 0,3 градуска җылына. Ә менә узган гасырның 70нче елларыннан соң аның тизлеге сизелерлек арта башлаган, хәзер ул ун елга уртача 0,5 градус тәшкил итә. Шунысы игътибарга лаек, җылыну тизлегенең активлашуы 1951 елгы кышка туры килгән һәм әлеге күрсәткечләр 0,4 градуска җиткән, ә 1976 елда көз җылы булуы белән аерылып торган (0,8 градус).

Соңгы алты дистә елда республика территориясендә явым-төшем күләменең дә артуы күзәтелә. Мондагы уртача күрсәткечләр – ун елга якынча 12 миллиметрны тәшкил итә.

Быел Идел-Нократ һәм Урта Идел буйларында август ае шулай ук кыска вакытлы яңгырлар белән башланып китсә дә, айның икенче яртысы эссе һәм явым-төшемгә саран булыр дип фаразлана. Һава температурасы 30 градуска кадәр күтәреләчәк. Метеорологлар 15 августта Казанда бу күрсәткеч +33кә, ә 18е көнне +36га кадәр җитәчәк, дип хәбәр итә. Су температурасы да +22 градус тирәсе сакланачак. Димәк, җәйге ялларда болай да табигать кочагына омтылган халыкның август кызуыннан суынырга теләп, елга-күл тирәләренә ашкыначагына шик юк. Тик белгечләр бу атнада күп кенә сулыкларны коенырга яраксыз дип тапты.

Инде май аеннан бирле атна саен республика районнарында олысы-кечесе яратып йөри торган ял урыннары Россия кулланучылар хокукын яклау һәм кеше иминлеге өлкәсендә күзәтчелек Федераль хезмәтенең Татарстан бүлеге тарафыннан тикшерелә. Әйтик, бүгенге көндә Казанның Киров районындагы ылыслы урман эчендә урнашкан Тирән күлнең суы гына гигиена таләпләренә җавап бирә. Моннан тыш, Мамадыш һәм Яшел Үзәндәге шәһәр пляжларында курыкмыйча су коенырга була.

Казанның Идел буендагы “Локомотив”, Казансу ярындагы “Түбән елга аръягы” һәм Дәрвишләр бистәсендәге “Комсомольский” пляжларында исә су микробиологик күрсәткечләр буенча гигиена таләпләренә туры килми. Әлмәтнең шәһәр күле, районның Кичүчат авылындагы пляжга да белгечләрнең дәгъвасы бар. Алабуганың шәһәр пляжы – микробиологик һәм санитар-химик таләпләргә җавап бирми. Чаллының шәһәр комлыгында һәм Түбән Камадагы дүрт пляжда да шундый ук хәл. Тикшерү нәтиҗәләре буенча, белгечләр әлеге җирлекләрнең хакимиятләреннән су керүне тыю турында пляжларда белдерүләр урнаштыруны таләп итте.

Шулай ук кешеләрнең үзләренә дә игътибарлы булу сорала. Бигрәк тә су коенганда. Татарстанның Гадәттән тыш хәлләр министрлыгы мәгълүматлары буенча, җәй башыннан республикада инде 40 кеше батып үлгән, аларның дүртесе – балалар. Узган ел Татарстандагы рөхсәт ителгән пляжларда үлем-китемнәр теркәлмәсә дә, быел күзәтү астындагы сулыкларда да бәхетсезлек очраклары булып тора.

Казанда уртача еллык температура 4,0 градус тирәсе. Безнең җирлектә июль һәм август айларында гына һава температурасының беркайчан да минуска төшкәне юк. Аномаль корылыгы белән тарихка кереп калган 2010 елда һава температурасы август аенда 39 градуска кадәр күтәрелгән иде. Ә  иң салкын ай 1942 елның гыйнварына туры килгән, ул чакта термометр баганасы 47 градуска төшкән.

Лилия ГАДЕЛШИНА

http://intertat.ru/