2014 елга нәтиҗә: Татарстан алдынгылар рәтендә

Татарстанда Парклар елы буларак игълан ителгән 2015 елны әйләнә-тирә территорияне төзекләндерүгә һәм яшелләндерүгә багышларбыз, дип көтелә. Тик унике айның яртысында кыш хакимлек иткән шартларда башка көнүзәк мәсьәләләрне дә игътибардан читтә калдырып булмас.

Вакыйгаларга бай 2014 ел Россия тирәсендә хөкем сөргән сәяси каршылыклар белән тарихка керер, мөгаен. Кайбер илләрнең Россия белән икътисади хезмәттәшлекне туктатуын моңа кадәр тавык фабрикасына җимне чит илдән кайтарткан кошчылык тармагы гына түгел, ә кибеттәге бәяләрне күзәткән гади халык та сизде. Ләкин шул ук вакытта еш кына шушындый вәзгыять чынбарлыкның күзенә туры карарга - илебездәге сәнәгатьне, югары технологияле производствоны үстерүгә әле күпме көч таләп ителүен аңларга да сәбәпче булды.

Кырым өчен түләүме?

«Санкцияләр белән без хәзер Россиягә кушылган Кырым өчен түлибезме?» - дигән күпләрне борчыган сорауга, Россия Президенты Владимир Путин еллык матбугат очрашуында: «Юк, бу - үз дәүләтебезне саклап калу теләге өчен түләү», - дип белдерде.

Россия Кара диңгез хәрби флоты хуҗалыгының 70 проценты һәм 25 меңлек шәхси составы урнашкан Кырым ярымутравына Татарстан җитәкчелеге ел дәвамында берничә тапкыр барып кайтырга өлгерде. Чөнки төрле милләтләр үзара дус-тату яшәгән республикабызга Бакчасарай районының социаль-икътисади үсешенә ярдәм күрсәтү бурычы йөкләнде. Шулай да Татарстан зыялыларын язмыш тарафыннан кыерсытуга дучар ителгән кырым татарларының киләчәге дә борчый. Украина мөстәкыйль дәүләт булып оешкач, зур кыенлыклар белән туган җирләренә әйләнеп кайтуга ирешкән бу милләтнең яңа сәяси вәзгыятьне авыр кабул итүе табигый хәл. Ләкин, ничек кенә булмасын, ярымутрауда көн күрүче халыкның, күп дигәндә, ун процентын тәшкил иткән кырым татарларына яңа сәяси җитәкчелек белән мөнәсәбәтләр урнаштыруның уңышлы юлларын табарга туры киләчәк.

Җилкәннәр җилдә сынала

- Россияне чит илләр үз товарларын сату базары сыйфатында кабул итәргә күнеккән, ә безнең илне чимал бирүче ролендә күрәләр. Россиягә карата кулланылган санкцияләр үзебезнең сәнәгатьне аякка бастыру турында җитди уйланырга, бу мәсьәләдә дәүләт, фән, эшкуарлык һәм киң катлау җәмәгатьчелекне берләшергә этәрде, - ди республиканың «Гражданлык җәмгыяте» иҗтимагый оешмасы җитәкчесе, профессор Игорь Бикеев.

Чыннан да, соңгы айларда үзебездә җитештерелгән продукцияне рекламалауга зур игътибар бирелә. «Татарстанныкын сатып ал!» акциясе - шулардан берсе. Бүген үз кабыгыңа гына бикләнеп яту да дөрес булмас иде, әлбәттә. Әмма гади кулланучы ролендә, башкаларга тулы бәйлелектә яшәү әллә ни зур үсеш вәгъдә итми.

Россиядә, Мәскәү һәм Санкт-Петербургтан кала, социаль-икътисади яктан алдынгы төбәкләр рәтенә керергә дәгъва иткән Татарстан бүген сәнәгать продукциясенең 50 процентын читкә чыгара. Республика, беренче чиратта, нефть химиясе тармагын аякка бастыруның файдасын күрә. Нефть һәм акча базарындагы тотрыксызлык аркасында җирле бюджетка ел дәвамында үзгәрешләр кертергә мәҗбүр булачагы искәртелсә дә, Татарстан нәкъ менә нефть химиясе продукциясен тәкъдим итү хисабына алдагы елларда да халыкның яшәү шартларын яхшырту максатын күздә тоткан социаль программаларны саклап калырга өметләнә.

Халык әйтсә, хак әйтә

Татарстанда тормышка ашырылучы егермедән артык социаль-икътисади программа 2015 елда да дәвам иттереләчәк. Мәктәпләр, балалар бакчалары, юллар төзү һәм төзекләндерү, торак йортларга капиталь ремонт ясау, авылларга су кертү, спорт мәйданчыклары сафка бастыру (һ.б.) - бу программалар зур шәһәрләрдә генә түгел, ә иң кечкенә авылларда да яшәү дәрәҗәсен күтәрү буенча эзлекле эш алып баруны максат итеп куя.

Кешеләрне борчыган көнүзәк мәсьәләләрне ачыкларга 2014 ел дәвамында уздырылган «Халык җыеннары» проектының да ярдәме тиде. «Бердәм Россия» фиркасе тәкъдиме белән оештырылган әлеге очрашуларда халыктан 2 меңнән артык гозер-тәкъдимнәр кабул ителде. Кайберләре тиздән акрынлап үз чишелешен табачак. Чөнки бүген халыкны вәгъдәләр белән генә канәгатьләндерү мөмкин түгел, һәр сүз төгәл эшләр белән ныгытылырга тиеш. Сентябрь аенда Татарстан Дәүләт Советына чираттагы сайлауларда катнашкан унлап фирканең өчесенә генә бәхет елмаюы, иң күп тавышны «Бердәм Россия»нең җыюы да шуның белән аңлатыла.

2015 ел - республиканың муниципаль берәмлекләре алдына зур сынаулар куя. Сентябрь аенда җирле үзидарәләргә сайлаулар көтелә. Муниципаль берәмлекләрнең халык белән турыдан-туры эшләүгә корылган хезмәтен Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов: «Җирле үзидарәләр - дәүләт яшәешен тәэмин итүчеләр», - дип бәяләде. 2014 ел нәтиҗәләре буенча үз җирлегендә иң зур тырышлык күрсәткән 100 муниципаль берәмлек башлыгына Татарстан Президенты җиңел машина ачкычлары тапшырды. Соңгы дүрт елда республикадагы 956 муниципаль берәмлеккә дәүләт башлыгы тарафыннан меңнән артык җиңел машина бүләк ителде.

Талантлар кирәк

Республика яшь кадрларны әзерләү һәм саклау белән җитди рәвештә шөгыльләнә башлаячак. Шул максаттан 2015 елдан Татарстанда талантларны барлаучы дәүләт стратегиясе программасы гамәлгә ашырыла башлый. «Яшьләр нигә читкә китә? Алар белемнәрен арттырып, кире Татарстанга әйләнеп кайтамы, әллә соң үз белемнәрен кулланырга шартлар юклыктан башка юллар эзлиме? Безне шушы сораулар борчый. Яшьләрнең белемен куллану урыннарын табарга һәм чит төбәкләрдәге талантлы егет-кызларны да үзебезгә чакыру өчен тиешле шартлар тудырырга тырышачакбыз», - дип вәгъдә итте Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов Казанда узган «Талантларны ачу» халыкара форумында.

Республика җитәкчесе ышандырганча, башка төбәкләргә һәм чит илләргә китеп өлгергән яшьләрнең туплаган эш тәҗрибәсен моннан соң Татарстан файдасына кулланырга тырышачаклар. Мәсәлән, заманында Казанның архитектура-төзелеш университетында укыган, аннан соң Милан университетын тәмамлап, Италиядә эшләп калган Тимур Кадыйров тәкъдим иткән проектлар буенча яңа елда Татарстанда паркларны төзекләндерү күздә тотыла.

Россиядә Татарстан инвестицияләр җәлеп итү күләме буенча - дүртенче, ә авыл хуҗалыгы продукциясе белән тәэмин ителеш буенча өченче урынны били. Киләсе елларда да инвестиция күләмен арттыру, мәгълүмати технологияләрне үстерүгә юнәлдерелгән проектларны тормышка ашыруны дәвам итү һәм яңа эш урыннары булдыру бурычы куела.

Лилия ГАДЕЛШИНА